Agni Yoga Hellas

Ο ΑΓΩΝΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΟΥ

Uncategorized

Κάθε μας κίνηση, κάθε μας πράξη αποσκοπεί σε κάτι. Δρούμε επειδή θέλουμε να πετύχουμε κάτι. Αυτό το κάτι μπορεί να έχει να κάνει με τη λήψη τροφής, με τη σωτηρία της ζωής μας, με τη βελτίωση της εικόνας μας, με την απόκτηση κάποιων αγαθών, με την ανάπαυση ακόμα, με όλα αυτά τα στοιχειώδη κίνητρα μέχρι τους πιο αλτρουιστικούς και πνευματικούς στόχους. Πάντοτε όμως η Ανάγκη μας ωθεί σε δράση. Και αυτό ισχύει όχι μόνο για τους ανθρώπους αλλά και για όλα τα ζωντανά όντα, με τη σχετική βέβαια διαβάθμιση αναγκών και συνειδητοποίησης.
Πολύ ορθά το θέτει ο Νίκος Καζαντζάκης στην Ασκητική του ότι η μοίρα των ζωντανών πλασμάτων είναι παντοτινά ο αγώνας, η θυσία και η ευθύνη. Και πολύ ωραία προσδιορίζει την ευθύνη ως ευθύνη για τη σωτηρία και την στόχευση του Κόσμου. Θεωρεί ότι η Κοσμική Ψυχή -ο Θεός- που ενοικεί στον πυρήνα κάθε όντος αγωνίζεται και παλεύει όχι απλώς για την ζωή αλλά και για έναν στόχο, μια ανάγκη, την οποία ο Καζαντζάκης αποκαλεί ελευθερία.
Οι έννοιες του αγώνα, της θυσίας και της ευθύνης είναι ζωτικές και θεμελιώδεις στη Διδασκαλία της Άγκνι Γιόγκα. Θυμίζουμε: «Αγώνας είναι η βάρκα του Αρχάτ». «Αγώνας είναι το κλειδί για κάθε κλειδαριά», κ.τ.λ. Για τη θυσία: «Η θυσία είναι ο πιο γρήγορος δρόμος». «Η θυσία είναι η πιο επικερδής τοποθέτηση». Εδώ ίσως υπάρχει μια διαφορά μεταξύ Άγκνι Γιόγκα και Καζαντζάκη, η εξής: Ο Καζαντζάκης βλέπει τη θυσία ως αναγκαστική και οδυνηρή. Βλέπει τη θυσία ως οδύνη και απώλεια, αλλά πάντως αναγκαία. Αντίθετα, η Άγκνι Γιόγκα βλέπει τη θυσία σαν χαρούμενη προσφορά, σαν εγκατάλειψη ενός κατώτερου αποκτήματος χάριν ενός ανώτερου στόχου. Και όπως λέει, «κανείς ποτέ δεν βγήκε χαμένος από τη θυσία». Αλλά όπως και αν το δει κανείς, η θυσία είναι η υψηλότερη και ευγενέστερη πράξη αγάπης. Και είναι μια μεγάλη αλήθεια ότι ο Κόσμος στηρίζεται στη θυσία. Τα υπεύθυνα Όντα την αναλαμβάνουν με χαρά και δεν τη θεωρούν απώλεια γιατί στον Κόσμο δεν υπάρχει απώλεια, αφού τίποτε δεν χάνεται. Μπορεί μόνο να διαφυλαχθεί, να μεταλλαχθεί ή να τροποποιηθεί σύμφωνα με το νόμο της προσαρμογής στο σκοπό.
Κι εδώ υπάρχει ίσως μια ακόμη διαφορά ανάμεσα στον Καζαντζάκη και την Άγκνι Γιόγκα. Ο Καζαντζάκης λέει ότι ο αγώνας του Θεού και του Ανθρώπου είναι αβέβαιος ως προς την έκβαση. Ότι η προσπάθεια μπορεί να στεφθεί ή να μη στεφθεί από επιτυχία. Η Άγκνι Γιόγκα λέει ότι στο Σύμπαν, στην Απειροσύνη δεν υπάρχει η ιδέα του ανεπίτευκτου:
«Η ιδέα του ακατόρθωτου αποκλείεται από την απειροσύνη του Διαστήματος. Φυσικά, κάθε σκαλοπάτι διαφέρει από το άλλο, και αυτό που φαίνεται ανεπίτευκτο σε μια βαθμίδα μπορεί να επιτευχθεί σε μια άλλη. Επιβεβαιωθείτε στην κατανόηση ότι τα πάντα είναι εφικτά.
Στον Κόσμο όλα είναι ζωντανά και όλα είναι δυνατά. Τα εσώτατα βάθη του πνεύματος θα βρουν επιβεβαίωση στον Κόσμο… Η προσωρινότητα των συνθηκών δεν συνεπάγεται το ανεπίτευκτο… Ο νόμος της ανόδου θα φωτίσει το πνεύμα με κατανόηση της επίτευξης… Ανώτερες συνθήκες προσφέρουν στον άνθρωπο καλύτερες δυνατότητες. Οι δυνατότητες αυτές είναι απεριόριστες…»
[Απειροσύνη Ι, παρ.100]
Στη Διδασκαλία του Φωτός, δεν υπάρχει αβεβαιότητα, δεν υπάρχουν υποθέσεις. Είναι Επιστήμη ανυπόθετος, βεβαιωμένη Γνώση. Γι΄αυτό έχει μια δυναμική ασύγκριτη και ο κραδασμός της συνεπαίρνει την ψυχή που λούζεται στα νάματά της.
«… Αν μόνο γνώριζαν οι άνθρωποι ότι ζουν έναν αμελητέο αριθμό ετών σε σύγκριση με την αιωνιότητα, και αν έπαυαν να πιστεύουν πως αυτό το στάδιο είναι περιορισμένο με κοσμική εντολή, τότε θα ξεδιπλωνόταν μπροστά τους η ομορφιά της Κοσμικής Εξέλιξης… Περιορίζοντας (ο άνθρωπος) τη ζωή του περιορίζει τον Κόσμο.
Πώς μπορεί να προχωρήσει; Εγκλωβίζοντας τον εαυτό του μέσα στη στενή κατοικία μιας ζωής, ο άνθρωπος αυτοφυλακίζεται τόσο στεγανά ώστε είναι αδύνατον να έρθει σε επαφή με ανώτερους κόσμους…»

Μιας και αναφερθήκαμε στον Καζαντζάκη, ας κλείσουμε με μια τελευταία αναφορά. Στην Ασκητική του λοιπόν λέει ότι το κίνητρο της αιώνιας πάλης της Ψυχής είναι η ελευθερία. Όλος ο αγώνας, όλες οι θυσίες και όλοι οι πόθοι τείνουν προς την ελευθερία. Αυτή είναι το πολυπόθητο αλλά και αβέβαιο έπαθλο, ο στόχος. Το πώς ακριβώς εννοεί την ελευθερία δεν το αναλύει. Ως ένα σημείο μπορούμε να παρακολουθήσουμε τη σκέψη του σχετικά με την ελευθερία σαν υπερνίκηση των δεσμών της σάρκας αλλά και του νου, ως περιορισμού στον κόσμο των αισθήσεων, δηλαδή των φαινομένων. Ως εδώ, καλά, γιατί πράγματι είναι ανάγκη να υψωθεί κανείς πάνω από τον κόσμο της παροδικότητας και της απατηλότητας. Από κει και πέρα όμως τι; Διότι το επιτύμβιο επίγραμμά του «Δεν ελπίζω τίποτα, δεν περιμένω τίποτα, δεν φοβάμαι τίποτα. Είμαι ελεύθερος» ακούγεται σαν μηδενιστική ελευθερία. Σαν απόρριψη της ύπαρξης. Γιατί σίγουρα είναι επιθυμητή η υπέρβαση του φόβου, ακόμα και της ελπίδας επειδή ενέχει αβεβαιότητα, αλλά το να μην περιμένεις τίποτα ισοδυναμεί με άρνηση της Ύπαρξης, του υπέρτατου Αγαθού. Εκτός κι αν εννοεί ότι δεν περιμένει τίποτα από τη ζωή που πλέον εξέπνευσε. Αυτή όμως είναι αυθαίρετη ερμηνεία, γιατί δεν υπάρχει τέτοια διευκρίνιση.
Εκείνος όμως που βαδίζει τον Πύρινο Δρόμο αγωνίζεται για ατέρμονη Ζωή, για ατέρμονη Εξέλιξη και απλώνει την Ύπαρξή του στο Άπειρο. Λέει: «Ω Κόσμε, θέλω να δεχτώ όλα τα Δώρα σου!»

Γενικά, η Αιώνια Σοφία διακηρύσσει ότι ο αγώνας των όντων γίνεται για βελτίωση των όρων της Ύπαρξης, για τελειοποίηση, πράγμα που σημαίνει αγώνα για ευτυχία, ή για περισσότερη ευτυχία. Αμφιβάλλει κανείς ότι όλα τα όντα επιζητούν να απολαμβάνουν την ύπαρξή τους; Ο πόνος έχει νόημα μόνο σαν σκαλοπάτι για την ευτυχία, ωστόσο η νόμιμη επιδίωξη είναι η μείωση και η εξάλειψή του. Και είναι νόμιμη επειδή η Πραγματικότητα είναι Ύπαρξη – Συνείδηση – Ευδαιμονία. Αυτή η πραγμάτωση είναι η επιδίωξη, είτε είναι συνειδητή είτε ασυνείδητη.
Με τα παραπάνω δεν θέλουμε να υποτιμήσουμε τον Καζαντζάκη που είναι εξαιρετική ψυχή και μεγάλος συγγραφέας. Ο στοχασμός του έχει συλλάβει πολλές μεγάλες αλήθειες και αναμφίβολα είναι ένα γενναίο πνεύμα. Είναι πράγματι μεγάλες αλήθειες η παντοτινή πάλη για άνοδο, η αναγκαιότητα της θυσίας, η ενότητα της Ζωής, η ευθύνη απέναντι στον Κόσμο, η ανάλωση του εφήμερου χάριν του Αιώνιου, και θαυμάσια εκφράζεται η υπαρξιακή αγωνία με την Κραυγή «Βοήθεια!»
Λέμε λοιπόν ότι ο Καζαντζάκης εκφράζει την αγωνιώδη επίκληση για βοήθεια, και η Άγκνι Γιόγκα εκφράζει την απόκριση σ΄αυτή την έκκληση – είναι Η ΒΟΗΘΕΙΑ και οδηγεί στην Ελευθερία. Η Ελευθερία στην Άγκνι Γιόγκα είναι απελευθέρωση από τη δουλεία της δεισιδαιμονίας και των προκαταλήψεων, απελευθέρωση από το κλουβί των τριών διαστάσεων, απελευθέρωση από την κοσμική απομόνωση.
Η Άγκνι Γιόγκα ανοίγει τις Πύλες του Απείρου.