«Τι ωφελείται άνθρωπος αν τον κόσμον όλον κερδίση, την δε ψυχή αυτού ζημιωθή;»

Έτσι τέθηκε το ερώτημα από το Μεγάλο Ον, ερώτημα κατ΄ουσίαν ρητορικό, αφού η απάντηση είναι αυτονόητη για κάθε λογικό άτομο με στοιχειώδη πνευματική συνείδηση. Η απάντηση είναι: «τίποτα». Γιατί η ερωτηματική πρόταση τοποθετεί στη ζυγαριά δύο αξίες –το εγκόσμιο και το υπερκόσμιο, ή, με άλλα λόγια το παροδικό και το διαρκές. Τα εγκόσμια κέρδη έχουν όλα ημερομηνία λήξης, είναι «ματαιώτης ματαιοτήτων», πέρα από τον ασταθή και αβέβαιο χαρακτήρα τους.

Ποιος, λοιπόν, θα προέκρινε τα γήινα οφέλη από τα συμφέροντα της ψυχής του; Ασφαλώς, μόνον εκείνος που δεν πιστεύει στην αιωνιότητά της και στην επιβίωσή της του σωματικού θανάτου.

Βέβαια, η λέξη «ψυχή» έχει μια γενικότητα που γεννά σύγχυση, η οποία σύγχυση αίρεται όταν κανείς έχει κατά νου την τριπλότητα της ψυχικής φύσης. Ότι δηλαδή η ανθρώπινη ψυχή στην κατώτερη βαθμίδα της είναι απλώς ζωτική, όμοια με εκείνη των άλλων ζωντανών όντων, και έχει να κάνει με τα ένστικτα και την επιβίωση. Η δεύτερη βαθμίδα της είναι η καθαρά ανθρώπινη, η νοημοσύνη που λέει «εγώ», η αυτοσυνειδησία. Ενώ η τρίτη, ανώτερη, βαθμίδα της είναι η πνευματική φύση, οποία αντιλαμβάνεται τις πραγματικότητες τις πέρα από το εφήμερο εγώ, και η οποία είναι το μόνο στοιχείο που είναι αθάνατο.

Η ζωική ψυχή διαλύεται μετά το θάνατο. Ο παράγοντας όμως που θα κρίνει τη μοίρα του ανθρώπου είναι το μεσαίο στοιχείο, ο νους, ο οποίος, αν προσκολληθεί στην κατώτερη ψυχή, δηλαδή στα ένστικτα και τα πάθη, θα ακολουθήσει τη μοίρα της –τη διάλυση- εφόσον στρέψει μόνιμα τα νώτα στο πνευματικό στοιχείο. Αν όμως, ο νους, η ανθρώπινη ψυχή, συζευχθεί το πνεύμα, τότε εκείνο θα την εμβολιάσει με την αθανασία του.

Εκεί, λοιπόν, θα παιχτεί όλο το δράμα της ανθρώπινης ύπαρξης, εκεί θα δοθεί η μεγάλη μάχη: στο μεσαίο στοιχείο –ψυχή, το νοητικό πεδίο.

Ο μελετητής της Αρχαίας Σοφίας γνωρίζει ότι η Γνώση αυτή έχει ιδιαίτερα ονόματα για κάθε στοιχείο της υπόστασης του ανθρώπου, και γνωρίζει επακριβώς τις λειτουργίες καθενός από αυτά. Εν πάσει περιπτώσει όμως και ο απλός άνθρωπος ξέρει –είτε το πιστεύει είτε όχι- ότι το ανθρώπινο ον αποτελείται από ένα στοιχείο φθαρτό και ένα στοιχείο άφθαρτο. Και, φυσικά, αυτοί που δέχονται ως πραγματικότητα μόνο τη φθαρτή φύση τους, κυνηγούν τις εφήμερες ικανοποιήσεις, πράγμα σύμφωνο με τη λογική τους. Το παράδοξο έχει να κάνει με εκείνους που αποδέχονται την ύπαρξη του αθάνατου στοιχείου –και αποτελούν την πλειοψηφία της ανθρωπότητας- οι οποίοι, παρά την αποδοχή αυτή, όχι μόνο είναι βυθισμένοι στο φθαρτό και εφήμερο, αλλά, και δυστυχώς όχι σπάνια, παραμελούν ή ακόμα και βεβηλώνουν το ανώτερο στοιχείο τους.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Κυρίως, επειδή οι πνευματικοί τους μέντορες τους έχουν εμφυτεύσει την πεποίθηση πως μια άφεση αμαρτιών απαλλάσσει από κάθε παράπτωμα, και επειδή η θρησκευτική τους τυφλότητα τους έχει οδηγήσει στην πίστη ότι η ένταξή τους σε κάποιο συγκεκριμένο δόγμα τους έχει εξασφαλίσει τη σωτηρία! Όμως καμία συμβατική θρησκεία δεν μπορεί να σώσει κανέναν. Ούτε θα οδηγήσει στον φανταστικό, όσο και ανύπαρκτο, παράδεισο αιώνιας απραξίας.

Και, άραγε, λέγοντας «σωτηρία», τι εννοεί καθένας; Τη σωτηρία της ψυχής θα πει, μάλλον. Αλλά, πάλι, τι σημαίνει «σωτηρία της ψυχής»; Λοιπόν, αυτό που πρέπει να σωθεί είναι η συνειδητή ύπαρξη, γιατί «ψυχή» σημαίνει συνειδητότητα. Και το θέμα είναι τι ακριβώς μπορεί να σωθεί από την ψυχή-συνειδητότητα και τι απαιτεί τη σωτηρία της;

Οι απαντήσεις δίνονται στη Διδασκαλία και δεν είναι απλές ούτε βέβαια απλοϊκές. Και πάντως είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από ηλίθια, αδράνεια. Είναι όμως το σπουδαιότερο ζήτημα της ανθρώπινης ζωής και η μόνη εγγύηση που μπορεί να υπάρξει λέγεται αέναος αγώνας.